Oyun çocuğun fiziki gelişiminde önemlidir. Oyun hareketi meydana getirir ve çocuğun tüm vücut fonksiyonlarının işlevlerini hareke geçirir. Çocuğun sağlıklı bir birey olmasını sağlar.
Çocuğun zekâ gelişiminin %50 sinin doğumla 4 yaş arasında,%30 unun 4–8 yaş arasında,%20 sinin 8–18 yaşları arasında olduğunu göz önünde bulundurursak, zekâ yüzdesinin en büyük bölümünün okul öncesine rastladığını görmek mümkündür.
Oyun aracılığıyla insanın en derinde bulunan yetenekleri açığa çıkar. Eğitici oyunların çocukta bedeni, zihni ve ruhi gelişimi sağlama yönünden faydalı olduğu gibi çocuk üzerinde haz ve neşe yaşatır. Çocuğun iyi davranışlar kazanmasında, arkadaşlık ilişkilerinin güçlenmesinde çevresine saygılı olmasının öğretilmesinde, hikâye ve masal aracılığıyla hayal gücünün kuvvetlenmesinde ve çevresiyle paylaşmayı, yardımlaşmayı ve grup oyunlarına uymayı öğretilmesinde oyunun önemli bir yeri olduğu anlaşılmaktadır.
Oyun sadece bununla da sınırlı kalmamaktadır. Çocuğun sosyal açıdan gelişmesini yaşıtları ile iyi iletişim kurmasını, zıtlık kavramını algılamasını rekabet bilincinin gelişmesini sağlar kısacası gerçek hayata hazırlar. Bu konuda en büyük rol anne, baba ve eğitimcilere düşmektedir. Eğitici oyun seçilmeli ve sunulmalıdır.
Başlangıçta çocuklar için mümkün olan tek oyundur. Bu oyun biçiminde çocuklar arkadaşları ile birlikte oynama girişiminde bulunmazlar. Tek başına oyun evresinden sonra gelir. Bu evrede çocuklar diğer çocuklarla ilişki kurmadan sadece onların oyun oynamasını izler.
Aynı oyun malzemesini kullanan çocukların yan yana oynamalarına karşın faaliyetlerini bağımsız sürdürmeleridir. İşbirliğine dayalı kurallı oyunda amaç; topluca organize olmak belirli bir sonuca ulaşmaktır.
4–6 Yaş Arası ; Çocuklar bu dönemde bedensel hareketlerinin gelişmesiyle top oynama koşma atlama tırmanma gibi oyunlardan hoşlanır. Üç tekerlekli bisiklete binebilir.
Çocuklar bu dönemde de yaşantısında gözlediği olayları ve kişileri canlandırır. Oyunlar bu yaşlarda daha karmaşıklaştığı için oyunlarda aldığı roller daha farklı olur. Örneğin kimi zaman anne-baba kimi zaman doktor manav asker polis berber simitçi olur.
Çocuk el kaslarının gelişmesini sağlayacak kesme-yapıştırma çizimler yapma ve resim boyamayı sever. Tahta bloklar yap-boz oyunları oynayabilirler.
Bu dönemde kız ve erkek çocuklarının oyunları farklıdır. Kızlar bebeklerle ve evcilik oyunu oynamaktan hoşlanırken erkekler tabanca tüfek gibi oyuncakların kullanıldığı savaş oyunları ile araba ile oynamayı tercih ederler.
7–9 Yaş Arası; Çocukların okula başlamaları ile oynadıkları oyunlarda değişiklik görülür.
Kurallı oyunların oynanmaya başladığı dönemdir. Örneğin seksek ip atlama saklambaç basketbol futbol dama satranç tombala kızmabirader gibi kurallı oyunlar oynarlar.
Çocuklar bu dönemde sessiz sinema oyunları yap-boz oyunları mekanik oyuncaklarla ve maketlerle de oynarlar.
Erkekler daha çok takım oyunlarından ve yarışmalardan hoşlanırken kızlar da yakın arkadaşlıklar kurarak birlikte seksek ip atlama v.b. oyunlar oynarlar.
OYUN OYNAMASI İÇİN ÇOCUĞU DESTEKLEME YOLLARI
Çocuğun oyun oynamasını sağlayacak ortamlar düzenleyin!
Çocuğu açık havada ve yaşıtları ile oynamasını desteklemek parklara götürün arkadaşları ile oynayabileceği ortamlar hazırlayın!
Oyun oynarken çocuğun rahat hareket etmesi ve üzeri kirlenince kızmamak için uygun kıyafetler giydirin.
Çocuğun oynadığı oyunun süreci hakkında konuşarak yaratıcılığı dil gelişimi kendini ifade etme becerisini destekleyin!
Çocuğun oynadığı oyunu olumlu pekiştirerek sorular sorarak onu destekleyin!
Çocuğunuz oyun oynarken negatif bir davranış sergilediğinde görmezden gelin!
Çocuğa hayal gücünü ve yaratıcılığını zenginleştiren oyuncaklar alın!
Her gün düzenli olarak (15–20 dakika ) sadece çocukla oyun oynayın. Ancak oyunun kurallarını onun koymasına izin verin!
Oynadığı oyunlara çocuğu olumsuz eleştirmeden katılın!
Çocuğunuz oyun oynarken ortaya koyduğu ürüne değil neler yaşadığı nasıl zaman geçirdiği ve neler öğrendiğine bakın!
Çocuğunuzun yaptıklarını gördüğünüzü ve bunlarla ilgilendiğinizi ona belirtin. ‘Arabanı çok dikkatli kullanıyorsun’ gibi.
Onun yaptıklarından ya da söylediklerinden hoşunuza gidenleri sözel olarak ödüllendirin. ‘Yaptığın kuleler çok hoşuma gitti’ ya da sadece ‘Aferin!’ diyerek ödüllendirebilirsiniz.
Olumlu mesaj veren oyunlar oynayın.
Meryem KELEŞ | Çocuk Gelişimi ve Eğiticisi